01/04: 'uitgaansverbod' van Saskia Van Laere

Johanna Pas is dichter, vertaler en boekverkoper. Haar vertaling van 'Hold Your Own' van Kate Tempest, die ze maakte in samenwerking met Gaea Schoeters, verschijnt binnenkort bij Poëziecentrum onder de titel 'Tiresias'.
Ze is eigenaar van Boekhandel Kartonnen Dozen in de Draakstraat in Antwerpen.

Johanna Pas tipt deze week ‘uitgaansverbod’ van Saskia Van Laere.

"Er zitten altijd weer pareltjes tussen de teksten op Azertyfactor. Soms is het even zoeken. Dan moet ik scrollen door de teksten waarvan ik denk: “Je had wat strenger mogen zijn voor jezelf, had deze tekst nog maar wat langer op je schrijftafel laten liggen om nog eens te herwerken”, of “Had je nu echt 10 teksten na elkaar moeten posten? Kies de sterkste uit en overspoel de lezer niet met halfafgewerkte producten”. Of soms zijn het meer dagboekteksten of blogteksten, geen literaire teksten. Dat mag natuurlijk ook, maar daarvoor bezoek ik persoonlijk Azertyfactor niet.

En dan springt er opeens weer eentje uit die me bij de keel grijpt. Het is wel eens kortstondig. Dan is de titel briljant, maar kom je van een koude kermis thuis. Of het hele gedicht is prachtig maar de eindlijn probeert je de les te lezen, of je te vertellen waar het over gaat.

Zelf lees ik literatuur om verschillende redenen, afhankelijk van het moment: omdat ik zoek naar teksten die de werkelijkheid veranderen, of die me meenemen naar een plek waar ik nog nooit ben geweest, of die me troosten, me helpen nadenken over dingen die ik niet kan verwoorden.

Wat ik deze keer zocht was een tekst die naar de huidige crisis verwees. Die me een houvast zou bieden op een moment dat alles surrealistisch lijkt, een handvat om met deze bizarre realiteit om te gaan. En dat vond ik in het gedicht ‘uitgaansverbod’ van Saskia Van Laere. Zij vat prachtig bondig samen in welke werkelijkheid we verzeild zijn geraakt.

Het is het soort poëzie waar ik erg van houd: gecondenseerd. Elk woord staat op zijn plaats en je moet het gedicht een paar keer lezen om het beeld erbij te zien. Het gevaar van zo’n poëzie is dat het soms een soort tegelspreuk wordt: te belerend, te gekunsteld, te duidelijk bedacht en vooral eenduidig.

Een goed gedicht met weinig woorden is meer een klein schilderijtje, waarvan je de fijne penseelstreken bewondert en waarin je steeds nieuwe dingen ontdekt. Je weet niet helemaal zeker wat er precies beschreven wordt, maar je hebt het gevoel dat de dichter je de weg wijst, of niet de weg, maar het licht tussen de bomen waardoor je ongeveer weet waar de weg zou kunnen zijn. Zonder belerend of expliciet te worden, creëert Saskia een beeld dat je houvast geeft of troost. Door de bondigheid kun je bovendien het gedicht de hele dag door je hoofd laten zingen, in de hoop dat het nog meer van zijn geheimen zal prijsgeven.

Ik kijk er zeker naar uit om meer van Saskia Van Laere te lezen!"

Nog woorden die helpen om vat te krijgen op de realiteit 

"Wat ik zeker ook wil delen is dat er meer teksten zijn die me raakten en die elk op hun manier functioneel zijn op dit moment. Dus voor wie daar behoefte aan heeft:

'Mijn vader neemt geen masker voor de mond' van Ingrid Strobbe vond ik ook een prachtige weergave van een concrete gebeurtenis en een mooi spel met woorden en taal om iets akeligs toch draaglijk te maken.

'Verloren zon' van Gabriel Rooms. Wegvluchten van de werkelijkheid is zeker ook een valide reactie in deze rampspoed.  Deze tekst staat ver van me af. De personages zijn in generatie en leeftijd ver van me verwijderd en ook de jongensvriendschap waarin je opschept over seks, of elkaar uitscheldt voor homo als je niet aan de verwachtingen voldoet, zijn me (gelukkig) vreemd.

Toch ontroerde dit verhaal me. Dat is knap. Als een verhaal erin slaagt je iets te doen begrijpen wat je volkomen vreemd is. Dat komt zowel door de perfecte opbouw van het verhaal als door de uitgekiende taal. Voor mij is dat wat goede literatuur is: door de perfecte vorm slaagt de schrijver erin me de inhoud te doen geloven, hoe ver die ook van me af staat.  

Met 'Aan zee' prevelt Katrien Blontrock bijna een troostend gebed."

Foto: David Degelin