Tip van de week

01/07: 'over het vrouwenlichaam' van Lore Dewulf

Selm Wenselaers is dramaturg, curator, schrijver en genderalist. Schrijven, theater, beeldende kunst, performance, dans, documentaire, erfgoed. Steeds weer gaat het om verhalen. Hen schreef het boek 'De laatste Belgen'. Een geschiedenis van de Oostkantons. Sinds april 2019 is Selm verbonden aan Museum Arnhem als stadsconservator en doet 'dat wat nodig is' voor SoAP Maastricht. Op 11 augustus is Selm Wenselaers te gast bij Passa Porta en gaat in gesprek met writer-in-residence Neske Beks over o.a. hun beider passie voor taal.

Selm Wenselaers tipt deze week 'over het vrouwenlichaam' van Lore Dewulf.

"Lore Dewulf schrijft over the battle of the sexes en concludeert dat de belangrijkste strijd nog moet worden geleverd. Ze las aandachtig een boek van de Amerikaanse wetenschapper Sharon Moalem, ‘Het sterke geslacht’. Met humor en in een heldere stijl zet Lore enkele van zijn bevindingen uiteen. Zo richt wetenschappelijk onderzoek zich in hoofdzaak op het mannenlichaam, waardoor het vrouwenlichaam geen aangepaste zorg krijgt. One size fits all.

Ik zag laatst reclame voor Girav. “Giraf met een v”, zei de voice-over stem. “Shirts in 17 maten. Dus ook die van jou.” En ik die dacht dat er maar vijf kledingmaten bestonden.

Van mensen zijn er twee maten, toch? Man of vrouw. XY of XX. Testosteron of oestrogeen. De westerse wetenschap verdeelde de wereld lange tijd in twee categorieën. Wie niet in een van die hokjes paste, bestond eenvoudigweg niet. Historicus Alex Bakker schrijft: "Transgenders hebben altijd bestaan. Het woord niet, het concept evenmin, maar de mensen wel.” Dat geldt ook voor mensen met een interseksuele aandoening. Gender en sekse worden tegenwoordig opgevat als een veelheid en elk mens als een unieke combinatie van nature/norture. Meer dan twee letters.

Lore eindigt met een straf beeld als uitsmijter. Ze steekt in de brooddoos van haar dochter een briefje met op het einde steeds twee x’en. “Waarom?”, vraagt haar dochter “Omdat ik een vrouw ben”, antwoordt ze. Ik hoop dat er meerdere smaken in die trommel zitten."

Gerelateerd

Tip

over het vrouwenlichaam

Vrouwen zitten genetisch anders in elkaar dan mannen: vrouwen hebben twee x-chromosomen, mannen hebben één x en één y-chromosoom. Niemand is ooit geboren zonder minstens één x-chromosoom. Zonder het x-chromosoom is menselijk leven niet mogelijk. Daarmee kunnen we de oeroude discussie weer aanwakkeren: wie is het sterke geslacht? In het boek ‘het sterke geslacht’ van Sharon Moalem winnen de vrouwen, want al in de ondertitel van dit boek staat ‘een uitleg voor de genetische superioriteit van vrouwen’.   In de leeftijdscategorie van mijn dochters worden er vaak wedstrijdjes georganiseerd: jongens tegen meisjes. Deze wedstrijden gaan gepaard met hevige emoties bij beide partijen. De verliezende groep doorloopt bij sommige wedstrijden de volledige cyclus van rouw. Vaak gehoorde argumenten zijn ‘het is niet eerlijk, de anderen speelden vals’, ‘wij doen niet meer mee’ (dit argument kan ook al halverwege de wedstrijd in de strijd gegooid worden), ‘wacht maar tot de volgend keer, wie zal er dan winnen, huh?! (waarmee de battle of the sexes bij een volgende samenkomst opnieuw op de agenda komt). Volwassen-zijn staat niet gelijk aan een milder competitiegevoel. Bij de volwassen spelvariant ‘mannen tegen vrouwen’ transformeren sommige individuen terug naar hun tienjarige zelf (tegen hun sexegenoten ‘Haha, we zullen eens zien wie dit spel zal winnen!’ en tegen de tegenpartij: ‘Zijn jullie klaar om te verliezen?’). Het dingen naar de titel van ‘het sterke geslacht’ gaat voorbij aan andere discussies, namelijk de biologische, genetische en medische.   Vrouwen kunnen elk van de twee x-chromosomen gebruiken in elk van hun biljoen cellen. Vroeger dachten onderzoekers dat één van de twee x-chromosomen inactief was. Pas recent werd ontdekt dat de hypothese van de x-inactivatie niet klopt. Ongeveer een kwart van de inactieve x-chromosoom is nog altijd actief en toegankelijk voor vrouwelijke cellen, wat ervoor zorgt dat iedere cel extra genetische kracht heeft.   Tot zover het goede nieuws. We weten dus dat een vrouwelijk lichaam genetisch heel erg verschilt van een mannelijk lichaam. Maar we weten ook dat wetenschappelijk onderzoek zich bijna uitsluitend richt op mannenlichamen. Dat heeft verschillende redenen. Eeuwen geleden werden meer mannen dan vrouwen tot de dood veroordeeld, wat resulteerde in meer mannelijke lijken om open te snijden en  te onderzoeken. Doorheen de jaren werden dode criminelen vervangen door muizen. Maar ook hier werd gekozen voor mannelijke muizen. De verklaring is absurd: mannelijke muizen zijn goedkoper en gemakkelijker in gebruik. Wetenschappers kiezen de weg van de minste weerstand: vrouwelijke muizen kunnen veel sterkere immuunsystemen hebben en dat kan de resultaten van een experiment compliceren. Mannelijke muizen zorgen voor meer éénduidige en makkelijkere resultaten.   Het ontbreken van vrouwelijke proefdieren en vrouwelijke weefsels en cellen in preklinisch farmaceutisch onderzoek zorgt voor een gebrek aan kennis, waardoor artsen moeten schatten (en in het slechtste geval gokken) wat de beste dosis of behandeling is voor hun vrouwelijke patiënten. In 2020 (hetzelfde jaar waarin Elon Musk onderzoekt of we een tripje naar Mars kunnen maken) zijn de voorgeschreven dosissen van medicijnen te hoog voor vrouwen, omdat ze getest zijn op het lichaam van een man.   Ik zit niet te wachten op de zoveelste battle of the sexes. En voor wie toch competitie wil: om ter eerst meer onderzoek naar de werking van het vrouwenlichaam.     Moeder: heb je mijn briefje gevonden in je brooddoos? Dochter: ja, maar waarom zet je altijd twee x’en op het einde van elk briefje? Moeder: omdat ik een vrouw ben.

Lore Dewulf
132 8

Gepubliceerd op

1 jul 2020