Tip van de week

11/05: 'Weer naar de Ardennen' van Machteld

Jan Posman is schrijver, docent Nederlands in Zeeland en ex-schrijfdocent Hij woont langs stil water op de Belgisch-Nederlandse grens. Hij recenseerde voor de Poëziekrant en publiceerde twee romans bij Manteau. Hij won ook verschillende prijzen, waaronder de poëzieprijs van de Stad Brugge 2008 en de Aspe Award 2018. Momenteel werkt hij aan een nieuwe roman en aan een verhalenbundel.

 

Jan Posman tipt deze week 'Weer naar de Ardennen' van Machteld.

"Spanning creëren is essentieel in het literaire vak. Het is niet de bedoeling dat je lezer gaat zitten sidderen in zijn of haar stoel. Spanning creëren is nieuwsgierigheid wekken. De lezer moet lezend altijd benieuwd zijn naar het verdere verloop van je verhaal.

Daar zijn een hoop manipulatietechnieken voor. Je kan bijvoorbeeld de handeling vertragen. Je personage treedt binnen in een oude fabriek. Het is er zo stil dat het wat onheilspellend wordt. Je lezer vermoedt dat er iets ingrijpends te gebeuren staat. En dan las je een uitgebreide beschrijving in van een oud schilderij dat daar is achtergebleven.

De bekendste manipulatietechniek is die van de open plek (Unbestimmtheitsstelle). In je eerste regel introduceer je Marjolein. Marjolein is een enorme open plek. De lezer wil en zal er gaandeweg achter komen hoe zij in het leven staat en wat ze op het oog heeft. Een auteur heeft een intuïtieve feeling voor de dosering van open plekken. Soms zijn er te veel en dan haakt de lezer af. Het luistert nauw.

Dat is waarom ik 'Weer naar de Ardennen' van Machteld even onder de aandacht wil brengen. Met het grootste gemak en met de simpelste gegevens weet Machteld een massieve spanning op te wekken. Haar vertellende instantie is namelijk een enorme open plek. Wie is er nu aan het woord? Machteld biedt ook heel subtiel de middelen aan om erachter te komen dat een huisdier aan het woord is. De woorden "Vrouwtje" en "Baasje". Veel meer krijg je niet en zo hoort het ook.

Niet minder sterk is de manier waarop een recent overlijden aan het licht komt. Dezelfde schaarse middelen, dezelfde subtiliteit laten het wonder gebeuren. Machteld had in de eerst regel al kunnen meedelen dat het Baasje er niet meer was. Daar heeft ze niet voor gekozen, het staat bijna tussen de regels en merkwaardig genoeg komt het op die manier voor de lezer harder aan. De lezer had er zijn schouders bij opgehaald als het in de eerste regel had gestaan, door de feeling van Machteld wordt het echt pakkend."

 

Gerelateerd

Tip

Weer naar de Ardennen

Het vrouwtje was een beetje nerveus, hij zag het. Ze was bezig met het verzamelen van spullen. Zelfs de krat uit de garage werd klaargezet. Wat raar, dat deed ze vroeger altijd als ze naar de camping gingen. Zou het? Hij zorgde dat hij niet in de weg liep, dat zou het vrouwtje nu niet leuk vinden. Maar hij bleef wel alert, want als het vrouwtje ging, ging hij toch zeker wel mee. Gelukkig zette ze inderdaad ook zijn spulletjes klaar. Hij durfde er nog niet zeker van te zijn, ze waren al zo lang niet meer op de camping geweest dat hij was gaan denken dat ze niet meer zou willen, zonder het baasje. Toen ze eenmaal onderweg waren, durfde hij het toch een beetje te hopen. Weer die hele lange weg, hij ging maar eens op zijn gemak slapen. Als hij straks wakker werd door een hobbelweg vol grind, dan wist hij het zeker. En ja, inderdaad, het zoeven hield op en de hobbel de bobbel begon. Hij ging er maar eens voor zitten, hopelijk waren zijn vriendinnen er ook. Hij had wel gehoord dat die ook een nieuw vriendje hadden, Ozzy. Maar ach, die zou hij wel aankunnen. Toch? Het vrouwtje parkeerde de auto en ze gingen inderdaad bij zijn vriendinnen kijken. Hij zag dat het vrouwtje er moeite mee had, ze moest even een traantje wegvegen. Ach, wel zielig hoor. Toen ze op het terrasje kwam en de mensen daar begroette, moest ze zelfs echt huilen. Waarschijnlijk omdat het baasje er nu niet bij was, dat moest het wel zijn. Ze hadden ook een ander plaatsje gekregen. Kleiner, niet meer langs de rivier maar wel met meer buren. En heel veel zon. Heel anders, maar ook wel fijn. Hij ging maar eens op pad, gelukkig waren er nog veel bekenden. Die kwamen het vrouwtje ook helpen om alles recht en goed te zetten. De auto werd leeggehaald en even later konden ze lekker zitten. Het werd toch een echt weerzien. Veel mensen kwamen aan het vrouwtje vragen hoe het met haar ging. Dat vond ze best fijn, dat zag hij wel. En ’s avonds gingen ze naar zijn vriendinnen en hun nieuwe vriendje. Uiteraard had hij die wel duidelijk gemaakt dat hij de baas was. Die Ozzy was wel groot en nog heel jong, maar uiteindelijk had hij het toch wel begrepen en was hij gaan liggen. Pfff, het had hem wel kruim gekost hoor, dat had hij ’s zondags toch wel moeten bezuren. Hij had er gewoon mank van gelopen. Maar ja, dat had hij er wel voor over gehad. Gelukkig had het vrouwtje het op zondag ook lekker rustig aangedaan. Ze had zitten lezen in de zon en hem niet gedwongen een hele wandeling te gaan maken. Ja, even naar het terrasje, maar dat was niet zo ver. Op de terugweg had hij weer lekker liggen slapen. Hij dacht wel dat ze nu wat vaker zouden gaan. Anders zou ze zijn kussen niet daar achtergelaten hebben. Hè, fijn, hij hield van de camping. Stiekem was hij toch ook wel trots op het vrouwtje. Want ze had het toch maar weer gedaan.    

Machteld
61 3

Gepubliceerd op

11 mei 2022