Tip van de week

17/02: 'Zigeunerin' van Fien SB

Ivo Victoria publiceerde vijf romans. Hij is columnist voor De Morgen en bij 'Spijkers met Koppen' op de Nederlandse Radio 2. Met regelmaat is hij op een al dan niet literair podium te bewonderen als performer, interviewer of presentator, en anders geeft hij wel de een of andere schrijfworkshop, of spreekt een luisterboek in. Ivo Victoria woont en werkt in Amsterdam. In september 2019 verscheen zijn meest recente roman, 'Alles is OKÉ', een van beste boeken van het jaar volgens de eindejaarslijstjes van NRC Handelsblad, De Morgen, literair tijdschrift De Revisor en VRT Radio Klara-programma Pompidou. In januari 2022 verschijnt zijn zesde boek: 'Behoefte om te drijven', een roman-in-verhalen.

Ivo Victoria tipt deze week 'Zigeunerin' van Fien SB

"In fijne, heldere zinnetjes neem Fien SB ons mee in de belevingswereld van een kind dat nadenkt over haar moeder, die – naar ik vermoed – een burn-out heeft: ‘Als mama daar zo ligt, zoekt ze haar tao. … Tao is het Chinese woord voor weg. Ik dacht eerst dat ze de weg naar Brussel kwijt was, want ze heeft al de hele maand de trein niet genomen.’

Ja, dat is mooi en geestig opgeschreven, zo redeneert een kind inderdaad, en tussen de regels lezen we meteen wat hier aan de hand is. Bovendien heb ik als lezer onmiddellijk sympathie voor deze jonge, opgewekte verteller die uit de penibele situatie thuis weet te ontsnappen dankzij haar fantasie.

Mama wordt een prinses die met borden jongleert, de muizen dansen en spelen muziek in de keuken. Het lijkt een onschuldig wegdromen van een kind dat aan de werkelijkheid wil ontsnappen maar wanneer de prinses met borden begint te gooien, en het hele servies vernielt, krijgt deze scène toch iets onheilspellends over zich, en vraag ik me af of ik nog steeds een leuke fantasie zit te lezen, of dat de grenzen tussen realiteit en verbeelding in het hoofd van het kind aan het vervagen zijn en er iets veel ernstiger aan de hand is in dit gezin. Als dat zo
is, ben ik zeer benieuwd hoe dit verhaal verder gaat."

 

foto: JW Kaldenbach

Gerelateerd

Tip

Zigeunerin

Ik zit alleen aan de ontbijttafel. Mama ligt in de hangmat met de ogen dicht. De zon maakt haar haren glanzend goud. Met haar vrolijke roze bloemenjurk lijkt ze wel een klein prinsesje die geniet van de zon. Maar dat doet ze niet. Als mama daar zo ligt zoekt ze haar tao. Ik hoorde haar daarover praten met een vriend en heb dat woord eens op google opgezocht. Tao is het Chinese woord voor “weg”. Ik dacht eerst dat ze de weg naar Brussel kwijt was, want ze heeft al de hele maand de trein niet genomen. Maar toen ik het aan de juf vroeg zei ze me dat die weg eigenlijk symbool is voor rust. Ze vergeleek het met het zenmoment in de klas wanneer we rustige muziek op zetten of elkaar masseren wanneer er teveel drukte was. Dat vind ik altijd heel fijn. In de klas is het soms zo lawaaierig dat mijn hoofd zou ontploffen. Soms word ik dan heel kwaad en dat vind ik zelf eigenlijk niet leuk. Mama zegt dat het leven te kort is en de wereld te mooi om onze tijd te verspillen met kwaad zijn. Zij wordt bijna nooit kwaad, zij zorgt voor zen bij ons thuis, en voor zonneschijn. Maar die zon is al een paar weken verdwenen. Misschien was het ook lawaaierig in mama's hoofd? De dokter zegt dat mama ziek is omdat ze teveel werkt en te weinig slaapt. Maar dat denk ik niet, want mama valt na het eten altijd in slaap voor tv. En ze is nooit kwaad als wij 's nachts wakker worden. Nee, ik denk dat het de schuld is van de vaatwasmachine. Door die stomme machine is mama haar tao kwijt en is de zen in huis verdwenen. En daarom ligt ze nu stil in de hangmat en laat ze mij alleen aan de ontbijttafel zitten. Mama had al wel 100 keren aan papa gezegd dat de vaatwas stuk was en de glazen en borden nooit meer proper waren. Papa zei dan dat mama er teveel vuile borden in stak. Dat begreep ik niet... een vaatwasser maakt de vuile borden toch proper? Elke keer opnieuw heeft mama de vaat dan maar met de hand opnieuw gedaan en zei papa dat hij de vaatwasser had gerepareerd. Maar na een week was hij steeds opnieuw stuk. Daarnet was het opnieuw zover. Mama was al lang wakker en zat met mijn broer voor tv toen ik opstond. Omdat ik niet alleen zou moeten ontbijten kwam ze in de keuken de vaatwasser leeg maken. Ze trok de vaatwasser open en haalde er één vuil kopje uit, bekeek het en zette het terug in de machine. Ze deed de deur weer dicht en ging naar buiten. Zonder iets te zeggen ging ze met gesloten ogen in de hangmat in de tuin liggen. Daarom zit ik nu alleen aan de ontbijttafel. Ik doe mijn ogen dicht net als mama in de hangmat en zoek mijn tao. Voor mij staat plots een blij meisje met lang zwart krullend haar en een lange wijde groene rok met roze bloemen. Ze lijkt op een zigeunermeisje. Maar aan haar groene ogen herken ik mijn mama, ogen die blinken als diamanten. Rond haar middel heeft ze een mooie zilveren ketting met kleine pareltjes en belletjes. En in haar oren dansen de grote fel gekleurde oorringen die ik voor haar gemaakt had. Ze loopt lachend naar de vaatwasser, zwiert de deur open en neemt er een bord uit. Ze begint met haar handen te draaien en het bord maakt sierlijke bewegingen door de lucht. Mijn hartje wordt helemaal warm van dat dansen en van de muziek. Muziek? Waar komt die muziek plots vandaan? De muizen die mama's bureaukast elke winter vol strontjes achterlaten staan in de hoek van de keuken. Ze hebben elk een instrument: een banjo, castanjetten en een accordeon. Mama had de muizen op verschillende manieren proberen verjagen, maar ze kwamen elke keer terug. Nu zijn ze haar gezelschap en vindt ze het niet erg om elke lente een grote schoonmaak te houden. Om mama te bedanken voor haar geduld spelen ze nu haar lievelingsmuziek. En de zigeunerin danst en danst. Plots trekt ze de keukendeur open en zwiert het dansend bord de tuin in. Ze gooit haar haren naar achteren en slaakt een juichende kreet van plezier, van opluchting. Dan neemt ze nog een bord, draait een rondje en gooit. En nog één, en nog één, steeds sneller. De muizen spelen steeds luider, de dans wordt steeds zwieriger, het aantal kapotte borden en kopjes in de tuin steeds groter. Ze dansen en maken muziek tot de vaatwasser leeg is. Dan gooit de mooie zigeunerin de deur van de vaatwasser dicht, geeft mij een hand en samen stappen we naar buiten. Daar staat mama's lievelingspaard met kar: een klein indianenpaard met bruine en witte vlekken. In de hangmat ligt de prinses die ik niet ken, een traan rolt over haar wangen. Naast mij in de kar zit mijn mama, de zigeunerin. Samen gaan we op weg, op zoek naar onze tao.

Fien SB
133 5

Gepubliceerd op

17 feb. 2021