Back to Basics: brood.
Europa is de beschaving van het brood. Andere culturen aten een platte koek van een ongedesemde brij en eten vandaag nog steeds nakomelingen van dit neolithische gebak: bv. tortilla (Mexico), naan (India), pitta (Midden-Oosten), injera (Ethiopië). Gedesemd brood daarentegen is iets van het Westen, net zoals Europa en Amerika vandaag nog steeds de graanschuren van de wereld zijn.
De Egyptenaren ontdekten de zuurdesem vijfduizend jaar geleden, Grieken namen het over in de vijfde eeuw voor christus, de Romeinen in de tweede eeuw, en de Germanen in de vierde eeuw. De Egyptenaren kenden reeds twintig soorten broden, maar het echte avontuur begon met de Grieken: naast alle denkbare vormen gaven zij het smaak door toevoeging van honing, vijgen, steenklaver, mirre, wijn, lijnzaad, wilde peren, braambessen, kweeperen, room, anijs, enzovoort. De verfijnde geest van de Grieken was de gist van hun brood.
De kloosters verspreidden en verbeterden de kennis van het bakken in Europa. De bakkerij van het klooster Sankt-Gallen bijvoorbeeld had een bakoven met een capaciteit van duizend broden. De abdij van Saint-Germain-des-Prés bij Parijs had 59 graanmolens. De fijnste broodwaren in de meest gerafinneerde vormen vond je o.a. aan het pauselijk hof. Bij een feestmaal ter ere van Clemens V (1305-1314) werden als hoogtepunt twee bomen uit brood op tafel gezet: behangen met vijgen, appels, peren, en perziken.
Brood was en is nog steeds het dagdagelijkse hoofdbestanddeel van onze voeding. Vandaar dat brood steeds verbonden was met allerlei gebruiken en (bij)geloof. In katholieke streken werd vroeger geen brood aangesneden zonder een kruisteken te maken. Dikwijls werden kruisen in het brood ingebakken. Heel Europa raapte gevallen brood op en kuste het. (Erasmus van Rotterdam vermelde dit in zijn opstel over tafelmanieren) Evenzeer wijdverspreid was het koningsbrood (Driekoningen) en versierde feestbroden voor zowel religieuze als andere gelegenheden.
Zijn hoogste wijding kreeg brood door het Laatste Avondmaal en zijn hoogste verbeelding door de broodvermenigvuldiging. De meeste menselijkheid zit in Jezus’ gebed “Geef ons heden ons dagelijks brood”. Een zin die enkel aan belang kan winnen in sommige regio’s waar zowel aarde als samenleving de groeiende overbevolking niet aan kan. Een zin die doorheen heel de geschiedenis geldt, want de geschiedenis van de gewone mens is ook die van de honger.
Het moderne Westen kent geen honger meer maar ook geen brood. Bakkers zijn nog steeds hardwerkende mensen maar geen bakkers. Quasi allen kopen industriële deeg en bakken die gewoon af. Vandaar dat brood veelal hetzelfde uitziet en smaakt. De eerste en laatste keer dat bakkers bloem, gist, water en zout hebben gemengd was tijdens hun opleiding.
Brood is niet banaal. Brood is een bron. Versier het met kleurige kruisen van suiker en verdeel het onder armen en ongelovigen. Brood is een gebed. Verberg het brood en de mens gaat op zoek naar zijn ziel.
"Wat de mens nodig heeft voor het leven hier op aarde, is samengevat in het woord brood" (catechismus van Weissenburg, 8e eeuw)