Duurzaam engagement.
De Vlaamse Vereniging van Studenten heeft een rapport gepubliceerd over het mentaal welzijn bij onze studenten. Uit een grootschalig onderzoek blijkt dat 20% van de ondervraagde studenten psychische problemen heeft die hun welzijn thuis, op school en bij uitbreiding in de samenleving zeer fel beïnvloeden. 17% van de ondervraagde studenten heeft zelfmoordgedachten gehad. Naast het rapport vind je ook het beleidsadvies voor mentaal welzijn met een bundeling van adviezen op vlak van verschillende preventieve maatregelen en wat je als overheid of onderwijsinstelling kan doen om het welzijn van studenten te optimaliseren.
Je kan als student of als gewone burger deze regeltjes lezen en opvolgen maar het stramien waarin de adviezen gegoten zijn, mist in mijn ogen een belangrijk element dat even preventief werkt: zelfredzaamheid. Hoe kan ik, als jongere, als student, als burger, mijn zelfbeeld maar ook de zingeving in mijn leven sterker maken? Hoe kan ik de wereld helpen beter te maken?
Waar de adviezen vertrekken vanuit geobserveerde negatieve situaties, vertrek ik liever vanuit een positieve, versterkende en krachtige visie op de mens. De geëngageerde mens. De universele mens. De mens die zich duurzaam engageert. Het duurzame engagement.
Onrecht bestrijden, het is des tijds. Denk maar aan onze eigen strijd als homofiel, als homoseksueel, als holebi. Vandaag als LGBTI+. Het is niet omdat we deze woorden niet meer gebruiken dat we onze eigen geschiedenis moeten vergeten. Van werkgroepen tot volwaardige vzw’s naar hashtags vandaag. Ik zie nog steeds verontwaardiging maar ik mis daadkracht. Ik zie initiatieven, ik zie acties, bewegingen, hashtags en theaterstukken die na de media-aandacht hun effect verliezen. Ik zie, hoor, voel en ruik woede wanneer de zoveelste betoging onder mijn raam in hartje Brussel voorbijtrekt. Maar ik zie geen duurzaam engagement meer.
Ik mis het échte activisme. Het activisme dat lelijk is, dat stoort, dat botst, dat iedereen met zich meeheeft. Het activisme waar je nooit meer slaapt, waar je de macht in de ogen durft te kijken, waar status, huidskleur, taal of gender niet van belang is. Waar structuur is, waar het gaat over iets en waar het niet draait rond één persoon. Waar de persoonscultus niet bestaat. Waar een idee centraal staat, niet de initiatiefnemer. Waar de activist een sociale reformateur is.
De échte activist is iemand die zichzelf in de strijd gooit met een solidaire en universele visie op de maatschappij. Iemand die iets doet voor de wereld, niet enkel voor de eigen gemeenschap. Iemand die gevoelig is voor onrechtvaardigheid en waarbij de strijd het eigenbelang overstijgt. Het klimaat is een voorbeeld, net als de strijd tegen racisme een zaak van iedereen is. Een solide engagement geeft je zingeving en versterkt de nood ook om zich nuttig te voelen.
Wanneer je je vrijwillig inzet om te strijden tegen iets wat niet alleen jij maar ook de maatschappij als onrechtvaardig ervaart, bijvoorbeeld omdat de politieke antwoorden niet volgen, versterk je je engagement en ga je over tot actie. Wanneer jouw negatieve ervaring wordt belichaamd in een gezamenlijk engagement met gelijkgezinde burgers, creëer je een activisme dat gehoord wordt en duurzaam is. Anders dan safe spaces die in mijn ogen meer stilstand, apartheid, exclusie en isolatie creëren, versterkt het delen van de eigen emoties en ervaringen binnenin een krachtige structuur het engagement.
Dan begint het échte werk. Zichzelf blijven informeren, zich verdiepen in studies en misschien zelfs nieuwe woordenschat aanleren. Opleiden en zichzelf opleiden. Kennis is macht. Netwerken en nooit opgeven. Weinig slapen ook. Je geeft niet alleen tijd maar ook ervaring en expertise dat zich misschien al in studies of een professionele activiteit uit. Een sterke structuur is een gezonde structuur waar iedereen elkaar respecteert en waar de cultus rond één persoon niet bestaat. Activisme is geen enkel glamour artikel waard. Activisme is rauw, scherp, alert, hard en soms controversieel, en streeft naar iets wat moet veranderen in een maatschappij. En in een maatschappij wonen we allemaal, dus weg met interviews over zichzelf.
Wanneer je je engageert, is vechten voor aparte rechten nooit een oplossing. Politieke waarden binnenin je structuur maken van jouw engagement een sterke sociale beweging. Deze dynamiek kan aangewakkerd worden door een colère bij het aanhoren van bepaalde machtsdiscours in de politiek, de media, de religie of zelfs op sociale media. Iemand die zich duurzaam engageert, is iemand die in alle opzichten ervaring en expertise deelt met het enige doel een maatschappij wakker te schudden en de macht viseert. Iemand die niet polariseert, iemand die niet met holle slogans strooit. Iemand die getuigt, iemand die kennis overdraagt, iemand die de waarheid niet kent maar die in een universeel collectief onrechtvaardigheid bestrijdt en streeft naar gelijkwaardigheid.
Zich duurzaam engageren binnenin een sterke structuur geeft voldoening en zingeving. Het is een engagement dat invloed heeft op je eigen leven en het leven van mensen die je niet kent. Je geeft tijd weg die je anders aan je vrienden of je familie zou geven; je geraakt vermoeid en dat kan invloed hebben op je professioneel leven; misschien raakt je gezondheid in de war en het is dan alleen maar de vraag hoever wil of kan je verder gaan in je duurzaam engagement.
Je kan strijden voor het klimaat, je kan tegen dierenleed strijden, je kan strijden tegen racisme, je kan ook nuttig zijn bij çavaria. Weet dat zich duurzaam engageren een hele opdracht is. Het blijft een ervaring vol emoties, ontgoochelingen, nieuwe vriendschappen, nieuwe horizonten, soms ook relaties. Het is ook uit je eigen comfortzone gaan.
Duurzaam engagement is krachtig maar ook tijdelijk. Je kan snel opgebrand zijn om verschillende redenen wanneer dingen niet vooruitgaan of wanneer de fakkel niet overgenomen wordt door de volgende generatie. Op alles komt slijt, ook op ruw activisme. Tijden evolueren snel en vandaag is duurzaam engagement sterk aanwezig in de digitale wereld. Als je sociale media goed weet te hanteren, is het een mooie aanvulling op je activisme maar kan nooit de plaats innemen. Je moet als collectief niet één keer, niet twee keer maar veel keer op straat komen. Je zal als organisatie aan de politieke tafels moeten zitten, je zal kennis moeten overdragen, je zal het verschil moeten maken om uiteindelijk als organisatie die sociale reformateur te zijn. Je zal uit de comfortzone van hashtags en likes moeten komen.
De strijd die mijn generatie tegen aids heeft gestreden is een ongeziene strijd. Ik was net geen student meer toen ik een stem gaf aan mannen, vrouwen en trans personen, toen ik ’s nachts condooms en propere spuiten ging uitdelen, toen ik luisterde naar mensen die ontdekten seropositief te zijn, toen ik meeschreef aan de vooropzet van een LGBTI+ gezondheidscentrum en argumentaties op politieke tafels gooide over de meerwaarde van het PACS (het Franse samenlevingscontract). Maar ook toen de schaduw van Le Pen heel dichtbij zat. Maar ik zag ook de dankbaarheid bij Mamady die ik binnenin een burgercollectief aan een vaste verblijfsvergunning heb geholpen.
Ik zou moeten overwegen om hier een boek over te schrijven. Kennis en overdracht van kennis is macht, toch? Duurzaam engagement stopt nooit. Aan de lezer, een zeer geëngageerd 2022!