Terugdenken, mij in gedachten verplaatsen naar iets dat ik vroeger beleefd heb. Het overkomt mij regelmatig en neemt toe naarmate de jaren verglijden.
Robbert Welagen schreef op pagina honderdnegentien van zijn tweehonderdtwintig pagina’s tellende ‘Verre Vrienden’: Misschien is het terugdenken aan een tijd belangrijker dan het beleven van die tijd. Daarvoor hebben gebeurtenissen plaats gevonden: om ze te herinneren, te bespiegelen en erover te mijmeren. Je hebt maar een paar gebeurtenissen nodig, een handjevol plaatsen, geuren, tinten, geluiden en indrukken, als brandstof voor de rest van je leven.
“Opa wat vertel je nu? Wij zijn amper met vier en hebben drie toiletten en twee douches. Jij beweert dat je maar één toilet had en geen badkamer in een huis waar jouw ouders met acht kinderen samenleefden.”
Toch was het zo, ik was amper drie toen wij het huis betrokken waarin enkele maanden later mijn jongste broertje geboren werd. Mijn kleinkinderen vinden dat ik teveel fantaseer wanneer ik hen verhalen uit mijn jeugd vertel.
“Het was een nieuwgebouwde woning, maar er waren nog geen verharde straten en geen nutsvoorzieningen dus geen leidingwater, riolering of gas. We hadden twee waterputten, één met drinkbaar en één met regenwater. Die werden bediend met mechanische pompen. Voor ik naar school ging moest ik om mij te wassen eerst een teiltje water pompen aan een stenen wasbak.”
“Wat?! Hadden jullie geen stortbad?”
“Neen, maar wij waren altijd netjes gewassen en gekleed, hoor. Alle slaapkamers lagen op de eerste verdieping. Wie ’s nachts moest plassen ging daarvoor niet naar beneden. Op de overloop stond een nachtemmer met een deksel, wij noemden het de pispot. Soms werd ik in het midden van de nacht wakker en hoorde het geklater van een van mijn zussen op de gang.”
“Stop, opa, nu overdrijf je echt!”