Nog voor ik kon schrijven, droomde ik ervan een boek te publiceren. Ik schreef massa’s verhalen in een zelf uitgevonden geschrift dat pas in de loop van het eerste leerjaar een leesbare vorm kreeg. Ik was al een stuk in de 20, toen ik het voor het eerst waagde een uitgever te contacteren. De afwijzingen waren van die aard dat ik besloot mij te concentreren op mijn ingenieursstudies. Ondertussen zijn we bijna 30 jaar verder en heb ik twee boeken op mijn naam staan. Hoe dat ging? Vaak geldt de regel: men vraagt niet, men wordt gevraagd.
Stap één: het verkrijgen van een contract
Door mijn beroep heb ik expertise opgebouwd in een heel specifiek gebied. Omdat ik dag in dag uit met veel technische vragen werd geconfronteerd, besloot ik in 2004 wat vakantie te nemen om een gratis online tutorial te schrijven. Die pagina’s waren vrij toegankelijk en hadden veel succes. Het duurde niet lang vooraleer ik een eerste aanbieding kreeg van O’Reilly. Nog voor ik goed en wel over het aanbod kon nadenken, volgde een tweede uitgever, Manning Publications.
Ik heb uiteindelijk gekozen voor Manning. In die tijd gaf O’Reilly een 500-tal boeken per jaar uit. Manning was in 2005 nog veel kleiner en publiceerde ongeveer 50 titels per jaar. Aangezien het om mijn eerste boek ging, wilde ik dat er veel zorg aan werd besteed door de uitgever. Een boek dat faalde bij O’Reilly betekende 0,2% van hun jaaromzet; een boek dat faalde bij Manning kostte hen 2%. De keuze voor de kleinere uitgeverij leek me logisch: ik verwachtte er veel steun voor mijn debuut.
Die aanbiedingen voor een contract waren geen garantie dat er uiteindelijk een echt contract van zou komen.
De eerste persoon met wie ik in aanraking kwam, was de Publisher’s Assistant. Die beoordeelde of ik inderdaad in aanmerking kwam om een boek te schrijven voor de Publisher.
Eenmaal die overtuigd was, werd ik doorverwezen naar een Acquisition Manager. Voor haar moest ik een korte inhoud schrijven (waar gaat het boek over?), een marketing overview (wat is het doelpubliek?), en een redelijk gedetailleerd inhoudstafel. Daar werd een drietal maanden voor uitgetrokken, waarbij vooral het maken van de inhoudstafel veel tijd in beslag nam. Het document werd nagelezen door verschillende onafhankelijke experten, en pas nadat die hun fiat gaven, werd het eigenlijke contract opgemaakt.
In dat contract stonden vijf deadlines voor wat de afwerking betrof:
- Hoofdstuk 1,
- 1/3 van het boek,
- 2/3 van het boek,
- 3/3 van het boek,
- Finale versie van het manuscript.
Na ondertekening van het contract, volgde de Author Launch. Dit luidde het begin in van de development fase.
Stap twee: de ontwikkeling van het boek
In de eerste fase na het contract kreeg ik een Development Manager toegewezen. Zij stelde een Developmental Editor en een Review Manager aan.
De developmental manager helpt de auteur bij het ontwikkelen van zijn boek. Hij tikt je op de vingers als je van de hak op de tak springt. Hij is vooral bezorgd over de flow van het boek. Elk stuk tekst moet beginnen met een crutch, meestal een uit het leven gegrepen voorbeeld waarop je kunt steunen om een bepaald principe in meer detail uit te leggen; elk stuk tekst moet eindigen met een segue, een vlotte overgang naar wat volgt. De developmental editor waakt er ook over dat ik je Style Guide van de uitgever volgde. Bij voorbeeld: er moet altijd minstens één lijn tekst tussen een bulleted list en de titel van het volgende stukje. Elk hoofdstuk moet eindigen met een Summary.
Voor mijn eerste boek was de developmental editor een Science-Fiction auteur. In het begin leidde dit tot confrontaties. Hij wist niets over het vakgebied waar ik over schreef. Waar haalde hij de authoriteit om mij te verbeteren? Gelukkig besefte ik vlug dat schrijven ook een oefening in nederigheid is. Hij was mijn eerste lezer, en als hij niet goed begreep wat ik schreef, hoeveel andere lezers zouden het dan wel begrijpen? Vanaf het moment dat ik besefte dat hij me niet zomaar voor de lol corrigeerde, maar met de oprechte bedoeling een beter boek te bekomen, verliep de samenwerking heel vlot.
De taak van de review manager bestaat erin representatieve lezers te vinden om na de 1/3, 2/3 en 3/3 deadline het manuscript na te lezen en te beoordelen. Elke review ronde heeft zijn specifieke doel. De eerste is er vooral op gericht te achterhalen of de schrijver weldegelijk de materie beheerst waarover hij schrijft: zit het inhoudelijk goed? Klopt het? Is de inhoud nuttig en bruikbaar? In de laatste review ronde worden vooral marketing vragen gesteld: hoeveel sterren zou je het geven op Amazon? Beschrijf het boek in één zin; een selectie van die antwoorden komt meestal op de back cover. Vooraleer je als auteur mag verderschrijven, moet je na elke review ronde alle reviews nalezen en uitleggen wat je met de kritiek zult doen. Concreet komt dit er op neer dat je bepaalde stukken uit je manuscript herschrijft op basis van de aanvaarde kritiek, en dat je verantwoording aflegt voor de kritiek die je verwerpt. Na elke deadline kan de Publisher beslissen een auteur toe te voegen. Hoe minder namen van auteurs op de cover, hoe prestigieuzer dit is voor de auteur, want het betekent dat deadline na deadline goed werk werd afgeleverd.
Ik heb twee boeken geschreven van ongeveer 600 pagina’s. De totale development fase bedroeg hiervoor telkens ongeveer 6 maanden. Van beide boeken was ik de enige auteur.
Stap drie: evaluatie van het boek
Na de development fase, komt de Marketing Manager aan bod. Op basis van de laatste review-ronde moet hij beslissen of het boek verkoopbaar is. Hij moet een GO of een NO-GO geven.
Voor mijn eerste boek was dit problematisch. De meeste reviewers waren Europeanen. De marketing manager twijfelde of mijn boek wel zou aanvaard worden op de Amerikaanse markt. Net toen ik dacht "nu is mijn boek eindelijke af," kreeg ik een telefoontje van mijn uitgever met de melding: "we denken toch niet dat we het geaan publiceren."
Om hem van gedacht te doen veranderen, heb ik toen endorsements moeten verzamelen van bekende Amerikanen. Ik heb hen aangeschreven met de vraag: "ik weet niet of jullie mij kennen, maar ik heb een boek geschreven en mijn uitgever zou graag hebben dat jullie het eens bekijken en dat jullie uitleggen waarom het zinvol is om het te publiceren."
Ik kreeg een overweldigende positieve respons. Toen de uitgever zag wie ik allemaal gemobiliseerd had, begon het productieproces.
Stap vier: de productie van het boek
De Production Manager duidt verschillende mensen aan.
Het begint met een Copy Editor en zij heeft een aantal niet zo leuke taken in petto voor de auteur. Allereerst moet je bij Manning zelf je index maken: je moet manueel alle kernwoorden aanduiden om uiteindelijk een woordenlijst met verwijzingen naar paginanummers te bekomen. (Dit was het saaiste werk dat ik ooit deed.)
Verder krijg je van de Copy Editor een manuscript terug dat helemaal rood ziet van de fouten. (Het Engels is niet mijn moedertaal, dus ik vermengde vaak Brits Engels met Amerikaans Engels.)
De Copy Editor moet echter niet enkel taalfouten verbeteren; ze moet je taal ook ontwollen. Een heleboel verboden woorden worden zonder pardon geschrapt: however, basically, actually,... Ook in het Nederlands zijn er woorden die we te pas en te onpas gebruiken en die geen meerwaarde bieden in een tekst: eigenlijk, feitelijk,... Op den duur werken dergelijke woorden erg storend. Weg ermee!
Verder wordt de zinsbouw onderhanden genomen. Neem bij voorbeeld de zin: “Het is een feit dat er door auteurs veel gebruik gemaakt wordt van onnodige en overbodige woorden die als gevolg hebben dat de leeservaring voor de lezer niet optimaal is.”
Bij zo’n zin krijg je de volgende commentaar: Als het geen feit was, zou je er dan over schrijven? Overbodige woorden zijn toch sowieso onnodig? Die woorden gebruiken doe je toch actief, niet passief? Moet die zin zo lang? De Copy Editor verwacht dat je de zin bij voorbeeld als volgt herschrijft: “Auteurs gebruiken vaak overbodige woorden. Daardoor leest hun tekst niet vlot.” Dit brengt de zelfde boodschap, maar korter en beter.
Voor mij was dit opnieuw een zeer confronterende ervaring; ik had meer dan eens de neiging om te zeggen: schrijf het dan zelf als je het zoveel beter weet! Dat is geen goed idee. De enkele keren dat een zin actief door de copy editor werd aangepast, bleek het resultaat plots het tegenovergestelde te zeggen van wat ik bedoelde. Een Copy Editor heeft nog minder kennis over de materie waar je over schrijft dan een developmental editor.
Voor de inhoudelijke kwaliteitscontrole wordt beroep gedaan op een Technical Editor. Die moet elk voorbeeld dat je vermeldt nakijken, uitproberen, testen of het wel werkt.
Zodra een hoofdstuk is nagekeken, gaat het naar de Layout Artist. Hij transformeert je ruwe Word documenten in pagina’s met een mooie bladspiegel. Hij zorgt ervoor dat alle prentjes op de juiste plaats komen zodat je boek niet doorspekt is met lege halve pagina’s.
Afgewerkte hoofdstukken gaan naar de Proof Reader. Zij leest alles na. Dit is een iteratief proces. Elk hoofdstuk wordt drie keer nagelezen, en telkens worden er kleine foutjes verbeterd.
Ondertussen is ook de Cover Designer aan de slag gegaan. Zij maakt een drietal ontwerpen waaruit je als auteur mag kiezen. De tekst op de achterflap wordt pas op het allerlaatste moment geschreven door de Publisher. Hij doet de finale kwaliteitscontrole en prijst dan het boek aan.
De productiefase van mijn eerste boek duurde 9 maanden. Samen met de 3 maanden voorbereiding en de 6 maanden schrijven, duurde het dus 18 maanden van idee tot boek. Voor de productiefase kon beginnen, moest ik eerst de verkoopbaarheid van het boek aantonen; daarna vroeg de uitgever me de eerste drie hoofdstukken te herschrijven, vandaar de vertraging. Het tweede boek ging vlotter. Het nam ongeveer 12 maanden in beslag.
Daarna is het wachten tot FedEx je een doos met de eerste exemplaren bezorgt.
Stap vijf: het boek wordt verkocht
De Marketing & Communications specialist is verantwoordelijk voor de verkoop. Zij zorgt ervoor dat het boek zowel bij de traditionele als de online boekhandels terechtkomt. Alle boeken bij Manning worden zowel in papieren vorm als digitaal verkocht. Wie een papieren boek koopt, krijgt er het ebook gratis bij. Het ebook apart is enkel rechtstreeks bij de uitgever te verkrijgen.
Het eerste boek is men pas beginnen verkopen op het moment dat fase drie achter de rug was. Dat was toen de gewoonte: het boek werd eerst geschreven, vervolgens werd het gedrukt en verkocht. Het tweede boek werd al in de development fase aangeboden in het Manning Early Access Program (MEAP).
MEAP betekent dat een lezer het boek al kan kopen lang voor het geschreven is. Zodra de auteur een paar hoofdstukken afgewerkt heeft, krijgt de lezer een ruwe versie van het manuscript opgestuurd.
Dit was voor mij heel interessant, want ik kreeg veel betere feedback tijdens het schrijven van mijn tweede boek dan bij het schrijven van mijn eerste. Voor de uitgever is deze formule ook interessant. Als veel mensen de MEAP versie kopen, dan weet de marketing manager dat er weldegelijk een markt is voor het boek. Het boek vroeger kunnen verkopen, betekent ook een grotere marge voor de uitgever die anders een heel deel van zijn winst verloren ziet gaan aan reuzen zoals Amazon die het zelfde boeken verkopen tegen prijzen de uitgever zelf via direct sales niet kan kloppen.
Van de Administrative/Executive Assistant krijg ik elk kwartaal een update van drie maand oude verkoopcijfers. In de IT-wereld spreekt men van een bestseller vanaf 5000 verkochte exemplaren. Van mijn eerste boek (2007) zijn ongeveer 12.500 exemplaren verkocht waarvan ongeveer een kwart in ebook formaat. Van het tweede boek (2011) zijn ongeveer 10.000 exemplaren verkocht, waarvan ongeveer 40% in ebook formaat.
Het eerste boek kostte $50 voor de papieren versie en $25 voor de digitale. De groothandelprijs van het papieren boek was voor de uitgever echter maar $29. De prijs van het tweede boek was $60 (papier) of $30 (ebook). De uitgever verkocht één papieren boek voor gemiddeld $36.50. In totaal bracht het eerste boek voor de uitgever ongeveer $330,000 op; het tweede leverde ongeveer $360,000 op. Dat is de winst voor aftrek van Royalties en belastingen. Als auteur kreeg ik 10% Royalties, dus verdiende ik ongeveer $33,000 aan het eerste boek, en $36,000 voor het tweede. Dat betekent dat ik tussen de $2.50 en $3.50 bruto verdiende per verkocht exemplaar.
Conclusie
Een boek schrijf je niet alleen. Het is het resultaat van het werk van een heel team. Tel alle titels van mensen die meewerkten op, en je komt al aan 15. Dan reken je mij als schrijver en de vele reviewers er niet eens bij. Een tweede boek schrijven was een stuk gemakkelijker dan een eerste, maar een boek schrijven is sowieso altijd een leerrijke en unieke ervaring.
Is mijn jongensdroom nu werkelijkheid geworden? Ja en nee!
- Ja, want ik heb twee boeken gepubliceerd bij een uitgever, en het zijn alle twee bestsellers geworden.
- Nee, want de boeken die ik schreef zijn niet de boeken die ik voor ogen had als kind.
Na de twee boeken die ik voor Manning schreef, heb ik nog heel wat technische boeken uitgebracht in eigen beheer, maar ik zou heel graag eens een fictieboek publiceren. Ik heb nog een paar verhalen in mijn hoofd.
Mocht er interesse bestaan bij een uitgever, dan zal ik die verhalen met plezier uitwerken tot een boek. Wordt vervolgd?