Ik groeide op in een tijdperk zonder smartphones. Dylan Moran noemt dit tijdperk in zijn comedy show Dr. Cosmos: the days when phones were still attached to buildings (Nee, dat betekent niet dat ik oud ben. Smartphones zijn verrraderlijk jong). Telkens ik ergens een vaste telefoon met draaischijf zie, begin ik mijn dochters heel enthousiast uit te leggen hoe zo’n telefoon werkt. Laat ik het zo stellen: hun interesse is omgekeerd evenredig met mijn enthousiasme.
Met de komst van de mobiele telefoon kwamen ook de emoji’s. In den beginne was dit vrij eenvoudig en overzichtelijk. Je had een lachend gezichtje – de smiley - en een sip kijkend gezicht. Al snel kwamen er uitbreidingen: de knipoog met een komma, het lachen met open mond met een D en de tong uitsteken met een p. Ik moet eerlijk bekennen dat ik toen al een beetje de weg kwijt was. Want zeg nu zelf: wie steekt zijn tong meermaals uit bij een doordeweeks gesprek?
Maar het ging hard in de wondere wereld van de emoji. Zo hard dat ik intussen een telefoon heb met honderden emoji’s. Sommige spreken voor zich. Zo is er een zon of een wolk als je het weerbericht wil meedelen aan de hand van symbolen in plaats van woorden. Zo is er ook een kat, voor als je je huisgenoot een herinnering wil sturen om de ‘insert cat emoji’ eten te geven. Ingewikkelder wordt het wanneer iemand je een bericht stuurt met een emoji die enkel ogen heeft en geen mond. Hoe moet ik dat lezen? Dat je geen affectie voelt met je neus-, keel- en oorspecialist bij wie je net op een consultatie ging? Dat je oogarts je wel kan krijgen? Of de tandartsassistente?
En ook belangrijk: wat stuur ik terug? Meestal gebruik ik volgende methode: recycleer de emoji’s uit het gekregen bericht. Een vaak toegepaste communicatietechniek is immers het spiegelen: imiteer het gedrag van je gesprekspartner. Een tweede, minder complexe methode, is elk bericht eindigen met een hartje in een kleur naar keuze. Handig bij familie aangelegenheden, minder handig in een professionele context. Een derde, niet aan te raden methode, is elk zelfstandig naamwoord illustreren met een emoji. Dat kost niet alleen heel veel tijd (geloof me), mensen vinden dat na de derde keer niet meer grappig.
U ziet het. Ik heb nog heel wat te leren. Gelukkig is daar de volgende generatie. Al voor ze konden spreken (dat bedoel ik spreekwoordelijk, want zeg nu zelf: vrijwillig je telefoon aan een peuter geven is geen goed idee) stuurden mijn dochters ellenlange, woordeloze berichten naar alle mogelijke familieleden. Die berichten kenden veel variatie: van een kerstboom, over een surfer, tot een groen gezicht. Het emoji verhaal was niet altijd even samenhangend, maar het aantal plotwendingen was substantieel. Plus: ze kregen altijd een antwoord. Van iedereen. Dat antwoord bestond uit emoji’s, afgewisseld met wat tekst. Met het ontcijferen van de emoji’s hadden mijn dochters geen enkel probleem, die waren leesbaar. Ik werd enkel als hulplijn ingeschakeld als er woorden uit het bericht moesten voorgelezen worden.
Er komt een tijd in de toekomst (sommige gezinsleden beweren de nabije toekomst, anderen gezinsleden beweren de wat verdere toekomst) dat beide dochters een eigen telefoon zullen hebben. Een gezinsafspraak over het gebruik van emoji’s dringt zich op. Ach, wat maakt het uit. Wellicht zijn emoji’s in de wat verdere toekomst vreselijk passé. Denkt u niet?
Moeder: Ik kreeg net een bericht van je meter. Ze vraagt wat je graag wil voor je verjaardag.
Dochter: Een telefoon.
Moeder: Ok, ik stuur haar een bericht. Ik zet er een smiley bij.