Brecht Fevery

Telefoonnummers

"Jullie kennen geen tien telefoonnummers meer uit het hoofd", zegt de leerkracht. Ik dien de nogal hooghartige opmerking van repliek en begin de telefoonnummers die ik ken in stilte te tellen. De dochter van de leerkracht is even oud als ons en heeft sinds kort haar eerste mobiele telefoon. Het nummergeheugen van zo’n mobiele telefoon is de leerkracht zijn belangrijkste argument. Hij benadrukt wel nog even de tien nummers in zijn boute bewering. Ik moet het hem meegeven dat ik buiten mijn familiekring moet zoeken om die te vinden. Waar de leerkracht geen rekening mee lijkt te houden is dat wij zijn opgegroeid met de vaste telefoon. Vooralsnog is die telefoon de snelste manier om een klasgenoot te bereiken of om een boodschap te verspreiden onder de leidingsgroep van de jeugdbeweging: Michiel belt mij op, ik bel naar Wouter, Wouter zegt het aan Nele en belt naar Jeroen. Bij al dit telefoneren dienen telefoonnummers ingetoetst te worden. Korte tijd later kreeg ook ik mijn eerste mobiele telefoon en na vele jaren ken ik geen tien telefoonnummers meer uit het hoofd. De vraag is of ik er nog voldoende ken om mij zonder mobiele telefoon uit de slag te trekken? Bijvoorbeeld om binnen te geraken op een barbecue in de tuin van het rijhuis waarvan de deurbel defect is. Dit was op voorhand geappt dus is er geen probleem, toch?

Knikkertijd

Vandaag start de knikkertijd op school. Na een sperperiode die werd opgelegd door de directeur en gehandhaafd door de toezichthoudende leerkrachten, mogen de leerlingen knikkeren op de speelplaats. Tijdens de speeltijd brengen we onze zakjes en doosjes met knikkers mee naar buiten. Er zijn jongens en meisjes die hun waardevolle bolleket op de rand van een tegel leggen en erachter gaan zitten. Zij hopen een mooie opbrengst te halen door andere jongens en meisjes naar hun glazen kleinood te laten mikken van op een afstand uitgedrukt in aantal tegels. Vier tegels voor een gewone bolleket, zes of meer voor één met een speciale kleur - olies, planeten, piraten, smurfen. Knikkers schieten weg vanuit de kromming gevormd met de wijsvinger, gelanceerd door een flukse beweging van de duim. Sommige handen blijven hierbij mooi op de voorgeschreven afstand, andere handen schieten tot wel een halve tegel vooruit. Andere knikkers worden met een schuivende beweging losgelaten van tussen de toppen van duim en wijsvinger. Een knikker die in de juiste baan vertrekt, zijn koers aanhoudt en tegen de bolleket aanketst bezorgt de jonge eigenaar van de knikker een adrenaline rush. Er volgt een luidkeels geroepen “Ik heb hem!” en het opeisen van de bolleket plus één knikker. Immers, de knikker waarmee je raak treft - of stekt - mag je volgens de ongeschreven spelregels terug opeisen. Naargelang de opbrengst aan verschoten knikkers mee- of tegenvalt, blijft de vorige eigenaar van de bolleket tevreden dan wel ontgoocheld achter. Sommigen spelen het groot; een mini moet worden geraakt vanop een afstand van acht of tien tegels om zo een gespikkelde blauwe reus te bemachtigen, nog anderen vinden het gat in de markt: een set verroeste bielen uit versleten kogellagers levert de jongen een dagopbrengst van enkele duizenden knikkers op. Ik zie hem nog naar huis vertrekken met twee grote zakken en een waspoederdoos vol knikkers. Koning voor één dag. Dat schooljaar was de markt totaal verzadigd met verroeste, slecht rollende bielen. De dynamiek van de knikkertijd was fantastisch. Gedurende de eerste vijf jaren van de lagere school kon ik hiervan genieten, elk jaar opnieuw in de maand juni. Mijn broer en ik maken dagelijks afspraken over het budget aan knikkers dat we die dag meenemen naar school. ‘s Avonds voegen we de dagopbrengsten toe aan onze gemeenschappelijke verzameling, of we vergeven elkaars verliezen op broederlijke wijze. De herinnering aan het knikkeren op school brengt bij mij een uniek sentiment naar boven: de opwinding, het behoedzaam inzetten van middelen, het omgaan met winst en verlies. Net zoals een volwassene actief is op de financiële markten met eerder behoudsgezinde, dan wel risicovolle beleggingen. Merkwaardig genoeg stopte mijn knikkertijd niet omdat ik het spel ontgroeide, maar door een toevallige wending volgens de economische wetmatigheid dat devaluatie steevast volgt op overaanbod. In het jaar na de pensionering van de oude directeur kondigde een leraar van het vijfde leerjaar het begin van de knikkertijd aan met een nota in de agenda’s van zijn leerlingen. Op een moment ruim binnen de vroegere sperperiode. Nog precies één week werd er op onze school geknikkerd met de intensiteit van de voorgaande jaren. In de daarop volgende weken verminderde de interesse bij veel leerlingen en doofde de knikkertijd vanzelf uit om dat jaar niet meer terug te keren. En ook niet meer tijdens het volgende schooljaar, waarin ikzelf het zesde leerjaar doorliep.

Ons Panini stickerboek

In het sigarettenwinkeltje op de hoek van het Simon Stevinplein koopt mijn vader onze eerste Panini stickers van het WWF thema “RED DE NATUUR”. Algauw volgen meer pakketjes met stickers en het bijhorende stickerboek. Dit is de start van een wekelijks terugkerende gewoonte. In mijn herinneringen komen mijn vader en mijn broer mij ophalen van de turnles, halen we pizza’s bij de italiaanse speciaalzaak en stappen we onderweg naar huis het winkeltje binnen om twee pakketjes stickers te kopen. Aanvankelijk kunnen we vlot de genummerde vrije plaatsen in het boek bekleven. Er zijn rechthoekige vakjes voor natuurtaferelen en ook uitsparingen met de contouren van dieren, planten en schelpen. Later leggen we een lijstje aan met de ontbrekende nummers. We trachten het lijstje in te korten met de inhoud uit meer nieuwe pakketjes of door te ruilen. Mijn broer neemt de stickers die we dubbel bezitten mee naar school en toont bij thuiskomst trots de zeldzame nummers die hij heeft weten te bekomen. Bijna dertig jaar later neem ik het boek opnieuw ter hand en sla het open. Op plaats één van het boek, in de rechterbovenhoek van de eerste bladzijde, prijkt de panda als vaandeldrager van alle bedreigde diersoorten. Binnenin staan bosbranden en oprukkende industrie afgebeeld als directe bedreigingen voor onze natuur. Ik zie beelden van milieuvervuiling door afval en in zee lekkende olietankers. Het cijfer driehonderdvijftig markeert een van de laatste lege plaatsen in het boek, linksboven in een vier-stickers-grote afbeelding van een energiecentrale die baadt in het avondrood. Ik tel de zegeltjes op de volle spaarkaart - vijftig stuks of één per pakketje stickers. Het retouradres op de spaarkaart is niet ingevuld. Ik stel vast dat we zo de mogelijkheid onbenut lieten om tot dertig ontbrekende stickers op nummer te bestellen aan een tarief van vier frank per sticker. Hiermee bleef ons stickerboek onvolledig, als een stil eerbetoon aan de spanningsboog die wij ruim een jaar lang aanhielden.

De frank

Het blauwe bankbiljet van vijfhonderd frank spreekt het meest tot mijn verbeelding. De man met de blauwe baard belichaamt een zeer concrete koopkracht –vijf strips, een kleine set piratenlego– en is bovendien bereikbaar voor mij. Via een envelop van mijn grootouders vond hij de weg naar mijn spaarvarken, waar hij de hoogste plek inneemt naast zijn meer courante broers van honderd. Met zo’n biljet van honderd frank op zak ga ik brood kopen. Ik ontvang het brood en het wisselgeld, een voorspelbaar bedrag in tijden dat de gereguleerde broodprijs met één frank stijgt volgens de regelmaat van de opeenvolgende schooljaren. Ook het grotere, bruine biljet van duizend krijg ik geregeld te zien. Wanneer we op zaterdagavond met het gezin uit eten gaan in het italiaanse restaurant, volstaat het biljet met de violist-componist om onze maaltijd af te rekenen. Rond het groene biljet met de vijfvoudige waarde blijft tot op vandaag een zekere mystiek hangen. De moeilijk te bevatten waarde en het feit dat ik slechts af en toe een glimp kon opvangen van de priester-dichter die op het biljet prijkt hebben ertoe bijgedragen dat ik dit beeld nog steeds vasthoud in mijn herinnering: mijn vader die tientallen van de groene biljetten uit zijn hand neertelt op het bureau van de garagist bij de aankoop van onze nieuwe gezinswagen.

Onze televisie

Een twaalftal zenderknoppen heeft onze televisie, gelijk verdeeld over twee horizontale rijen in het paneel rechts van de beeldbuis. Elk van de ellipsvormige, uit harde kunststof vervaardigde knoppen verschaft toegang tot één zender. Na ouderlijke instemming kan de televisie aan. Gedurende een periode van enkele weken bekijk ik dagelijks -ongeveer één uur na schooltijd- een episode van de serie met als hoofdrolspelers de helvetische kruisboogschutter, zijn minderjarige zoon en de kwaadschikse wetsdienaar. Het huiswerk gaat even aan de kant en ik geniet met volle teugen. Wat buiten het beperkte bereik van de zenderknoppen valt kan ontdekt worden op het mozaïekbeeld en alsnog ontgonnen worden door middel van een ouderlijke tussenkomst: door manipulatie van knoppen die verscholen liggen achter een klepje in het paneel naast de beeldbuis brengt mijn vader de in een hevige strijd verwikkelde indianen en noordelijken van het mozaïekbeeld naar het grote scherm. Op het einde van de film zetten de ruiters hun galop in naar de herinneringen van mijn jeugd.

Mijn parachutespel

In geprogrammeerde patronen dalen de digitale parachutisten neer. De heen- en weer glijdende reddingssloep vangt hen op. Met vlotte duimbewegingen beantwoord ik de tempoversnellingen die elk nieuw honderdtal op de teller voorafgaan. Ik ga foutloos voorbij de kaap van de tweehonderd. Een gunstig voorteken in dit spel waar elke aarzeling resulteert in een zwemmende, aan de genade van de haai overgeleverde parachutist. Wanneer de teller vijfhonderd bereikt pauzeert de wereld op het schermpje nog éénmaal. Parachutisten hangen in het ijle tussen helikopter en sloep. De twee met parachutist-zwemmers verzadigde haaien knipperen in de rechterbenedenhoek alvorens van het scherm te verdwijnen. Wanneer het spel na enkele seconden hervat komen de parachutisten in dichte drommen op het water af - als door een briesje uit de helikopter geblazen. Het ritme van de dans stagneert niet langer tussen de opeenvolgende honderdtallen. Mijn zintuigen worden één met het stukje elektronica. Is dit mijn dag? Soepel navigeer ik de sloep naar de magische horizon van duizend.

Brecht Fevery

Over Brecht Fevery

Teksten

Telefoonnummers

Knikkertijd

Ons Panini stickerboek

De frank

Onze televisie

Mijn parachutespel

Opleiding

Publicaties

Prijzen